Mekanik Salmastranın Tanımı:
Mekanik salmastralar, dinamik ekipmanlarda akışkan sızıntıların giderilmesi için kullanılan elemanlardır. Aynı zamanda istenmeyen akışkan ve partiküllerin ortama girmelerini önler. Başka bir tarifle, eğer bir makine parçasının içinden kuvvet geçmesi isteniyor, fakat akışkan geçmesi istenilmiyorsa araya salmastra kullanılması gerekmektedir.
Mekanik salmastra; makine ve popa gövdelerine montajlanmış sabit eleman karşısında dönen mile bağlı olarak baskı altında kalmış bir baskı elemanı ve yüzeysel kaçakları engellemek için elastomerler ve yardımcı elemanlarından oluşur. Mekanik salmastralar yüzeylerinde oluşan basınçlara göre balanslı ve balanssız olarak iki gruba ayrılır.
Mekanik salmastra; pompanın sıvıyı atmosferden ayıran bir parçasıdır. Mekanik salmastranın çoğu, EN 12756 sayılı Avrupa standartlarına göre üretilmektedir. Mekanik salmastra çeşitleri; O-ringli, körüklü ve tek parça salmastra olan kartuş salmastralardır. Herhangi bir salmastra önce, sıvı ve dolayısıyla salmastranın o sıvıya direnci hakkında bilinmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunlar;
- Sıvı tipinin tespit edilmesi
- Salmastranın maruz kalacağı basıncın tayin edilmesi
- Salmastranın maruz kalacağı hızın tayin edilmesi
- Yapısal boyutların belirlenmesi
Mekanik Salmastranın Bileşenleri:
Mekanik salmastra dönen kısım ve sabit kısım olarak iki bileşenden oluşur.
- Salmastradaki sabit kısım , pompa gövdesinin içinde sabitlenmiştir. Salmastranın dönen kısım ise pompa miline sabitlenmiştir ve pompa çalışınca dönmektedir.
- Iki adet primer salmastra yüzeyi, yay ve sivi basıncı aracılığıyla birbirlerine kuvvet uygular. Çalışma sirasında iki salmastra arasında bulunan dar aralıkta bir sivi filmi oluşur. Bu film atmosfere girmeden önce buharlaşır ve salmastra sıvısını sıkılaştırır.
- Sekonder salmastralar, iç aksam ve mil arasında sizinti oluşmasını engeller.
- Salmastra yüzeyleri yay aracılığıyla mekanik olarak birbirlerine kuvvet uygularlar.
- Yay tespit parçası, mildeki momenti salmastraya aktarır. Mekanik körük salmastralar aracılığıyla moment doğrudan körükler üzerinden aktarılır.
Mekanik Salmastra Montaj Önerilerimiz:
- Pompa etrafını boşaltıp temizleyerek rahat ve temiz bir çalışma alanı oluşturunuz.
- Montaj sırası pompa tipi ve modellerine göre farklılık göstermektedir. Bu yüzden daha önceden bilgi sahibi olunuz.
- Mildeki salgi ve balansı kontrol ediniz. Eksen kaçaklığı varsa mutlaka gideriniz.
- Sistemdeki hasarlı parçaların değiştirilip-onarılıp onanılmadığını kontrol ediniz. (mil, rulman, keçe, o ring, conta vs)
- Montaj ve bağlantı ölçülerini kontrol ediniz.
- O-ring yataklarında keskin köşe bulunup bulunmadığını, ayrıca geçişlerde ve yatak diplerinde pah kırıklarının bulunup bulunmadığını kontrol ediniz. Pah kırıklarının 2 mm x 30 olmasını tavsiye ederiz.
- Mekanik salmastra yüzeyleri hassas lepleme yapılmıştır. Bu yüzden kesinlikle el sürmeyiniz. Yüzeyler hiçbir zaman islatılmamalı, kuru olarak montaj edilmeli ve montaj eldiveni kullanılmalıdır.
- Mil üzerindeki kaydırmayı sağlamak için mil üzerine ince bir tabaka halinde yağ ya da silikonlu gres sürünüz
- Sabit elemanların dönmemesi için oringler kuru olarak montaj edilmelidir.
Mekanik Salmastra Montaj Şekilleri :
Kauçuk Körüklü Mekanik Salmastralar : Dönme yönüne bağımsızdır. Montajda mil üzerinde itme dış çeperden bastırarak ve döndürerek yapılmalıdır.
Konik Yaylı Mekanik Salmastralar : Dönme yönüne bağımlıdır. Bu yüzden dönme uygun yayın takılı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Motor tarafından bakıldığında mil saat yönünde dönüyorsa sağ sarımlı yay, aksi yönde ise sol sarımlı yay kullanılmalıdır. Bu tip salmastralarda mil üzerinde itme yayın sarma yönünde olmalıdır. Ters yönde yayı açarak montaj yapılmamalıdır.
Kurt Yaylı (Çok Yaylı) ve Yaprak Yaylı Mekanik Salmastralar : Dönme yönüne bağımsızdır. Mil üzerinde itme dikey olmalıdır. Yayları uzatarak ya da ters yönde çevirerek kesinlikle açmayınız.
Metal Körüklü ve PTFE Körüklü Mekanik Salmastralar : Dönme yönüne bağımsızdır. Mil üzerinde itme yalnızca körük üzerine dikey olarak yapılmalıdır. Körüğü kesinlikle ters yönde açmayınız. Sıkma işlemini körüğü bloke etmeyecek şekilde yapınız.
Yüzey Düzgünlüğü :
Malzemeye bağlı olarak işlenmiş kayma yüzeylerinin ortalama yüzey düzgünlük dereceleri ;
- Tüngstenkarbür : 0,01 µm – 0,05 µm
- Silisyumkarbür : 0,04 µm – 0,05 µm
- Seramik : 0,07 µm – 0,15 µm
- Karbon : 0,08 µm – 0,10 µm
- Paslanmaz Çelik : 0,10 µm- 0,20 µm
Mekanik Salmastra Seçiminde Dikkat Ediecek Husular :
- Sıvı tipinin tespit edilmesi
- Salmastranın maruz kalacağı basıncan tayin edilmesi
- Salmastranın maruz kalacağı sıcaklığın tayin edilmesi
- Salmastranın maruz kalacağı hızın tayin edilmesi
- Yapısal boyutların belirlenmesi
Mekanik Salmastra ve Yumuşak Salmastranın Karşılaştırılması :
Yumuşak salmastraların ömrü, malzeme cinsine ve işletme koşullarına bağlı olarak değişir. Pompalarda, yumuşak salmastra kullanılması durumunda sızdırmazlığı kesin olarak sağlamak imkansızdır. Mil aşınmasını en aza düzeye indirecek, yağlama görevi yapacak ve sürtünme ısısını iletecek bir miktar sızıntıya izin vermek gerekir. İşletme esnasında minimum akışkan kaçağı (sızıntı) miktarı ; akışkan ortamının cinsine, basınç, sıcaklık ve kayma hızına bağlı olarak genelde 20 – 60 damla/dak. akışkan kabul edilebilir.
Mekanik Salmastranın Avantajları :
Yumuşak Salmastranın Avantajları :
- Mil veya mil burcunda aşınma meydana gelmez.
- Sürekli bakım gerektirmez.
- Akışkan kaçağı yoktur.
- Çalışma ömrü uzundur.
- Satın alma maliyeti düşüktür.
- Montajı ve de-montajı sırasında pompanın sökülmesi gerekmez.
- Herhangi bir ayar gerektirmemektedir.
- Mili sıkıca kavrarken, oynama ve titreşimler azalmış olur.